Türkiye gibi Brezilya‘da da sahte alkol ölümleri tartışılıyor.
Şubat ayından beri düzinelerce zehirlenme vakasının sahte alkollü içeceklerle bağlantılı olduğu belirtiliyor.
Hükümet vatandaşları cin ve votka gibi yüksek alkollü içkilerden uzak durmaları konusunda uyarıyor.
Peki metanol (sahte alkol) zehirlenmesi önlenebilir mi?
Sahte alkol aldığınızda şüphelenirseniz ne yapmalısınız?
Sınır Tanımayan Doktorlar örgütünden (MSF) Norveçli Doktor Knut Erik Hovda’ya göre metanol “sessiz bir katil”.
“Belirtiler ertesi gün veya birkaç gün sonra başlıyor, bu yüzden mağdurların neler olup bittiği hakkında hiçbir fikirleri olmuyor. Çünkü belirtileri yaşamaya başlamadan hemen önce içki içmiyorlardı. Bir gün önce veya iki gün önce içiyorlardı.”
Bir diğer zorluk ise belirtilerin birçok başka sağlık sorunuyla ortak olması ve bazı durumlarda çok şiddetli bir akşamdan kalma haline benzemesi.
Metanol zehirlenmesinin erken belirtileri şunlar:
Daha sonra bulanık görmeden tam körlüğe kadar görme sorunları gibi daha ciddi belirtiler ortaya çıkabilir.
Metanol zehirlenmesinin yol açtığı hasar, sorun ilk birkaç gün içinde tedavi edilirse kontrol altına alınabilir; böylece ölüm riski azaltılabilir ve körlük, beyin hasarı gibi uzun vadeli hasarlar önlenebilir.
Ancak tanının hızlı konulması ve tedaviye hemen başlanması gerekiyor.
Dolayısıyla metanol içtiğinizden şüpheleniyorsanız hemen bir doktora görünmelisiniz.
Panzehir ve diyaliz gibi kanı temizleme yöntemleri hayat kurtarabilir.
Sahte alkol içmekten nasıl kaçınılır?
İçki endüstrisi şu tavsiyeleri veriyor:
En çok vaka nerede görülüyor?
Dr. Hovda, 20 yılı aşkın süredir metanol zehirlenmesi salgınlarını inceliyor.
Dr. Hovda BBC News’e yaptığı açıklamada, “İnsanlara bilgi yaymak önemli. Ayrıca, ‘Ne içtiğinize dikkat edin’ veya ‘Belirtiler görürseniz tıbbi yardım alın’ gibi mesajlar da yaymak önemli” diyor.
Sınır Tanımayan Doktorlar bugüne kadar dünyada 40 bin vakada 14 bin ölüm tespit etti.
En sık görülen yerlerden birinin 334 salgınla Endonezya olduğu belirtiliyor.
2013 yılında Libya’da 101 kişi hayatını kaybetti.
Rusya’da Aralık 2016’da 70’ten fazla kişi hayatını kaybetti.
Kenya’da ise 2014 yılında iki salgında 467 vaka ve 126 ölüm meydana geldi.
2000 yılında benzer bir kriz en az 400 kişinin hastaneye kaldırılmasına neden olmuş, 140 kişi ölmüş, 20 kişi kör olmuştu.
İstanbul’da Aralık 2024’te 90 kişi tedaviye alınmış, 38 kişi hayatını kaybetmişti.
Şubat ayında ise Ankara’da 33 kişi sahte içki nedeniyle öldü.
Tedavi seçenekleri neler?
MSF metanol zehirlenmesini tedavi etmek için dünya çapında doktorlara eğitim veriyor.
Ayrıca salgın bölgelerinde, belirtileri olanları tıbbi yardım almaya çağıran videolar da yayımlıyor.
Dr. Hovda, “İnsanların büyük çoğunluğu, semptomların başlangıcından itibaren ilk 24 saat içinde tedavi görürlerse sorunun üstesinden gelebiliyorlar” diyor.
“İlk 48 hatta 72 saat içinde bile çok sayıda kişi kurtarılabilir.”
Vücudun metanolü metabolize edip zararlı bileşik formik aside dönüştürmesi bu kadar zaman alabiliyor.
Tedavide amaç metanol konsantrasyonunu seyreltmek.
Brezilya‘da yaklaşık 30 sağlık merkezinde doktorlar bunu yapmak için etanol kullanıyor.
Diyaliz de mekanik pompalar aracılığıyla kanı temizliyor.
Diyaliz mümkün değilse, sadece alkol kullanımıyla tedavi bir haftaya kadar sürebiliyor.
Panzehir ne kadar erişilebilir?
Dr. Hovd, daha uygun bir panzehir olan fomepizolün tek dozunun 1.000 avroya (1.200 dolar) kadar çıktığını söylüyor.
İlacın patenti dünya çapında sona erdi ancak ilaç şirketleri fiyatı düşürebilecek kadar çok üretemiyor.
MSF, fomepizolün, daha kolay ithal edilebilmesi için Dünya Sağlık Örgütü’nün Temel İlaçlar Listesi’ne eklenmesini istiyor.
Bu arada, Brezilya hükümeti de Pan Amerikan Sağlık Örgütü’nden derhal 100 doz fomepizol bağışlamasını istedi.
Ucuz metanol
Metanolün yakıt olarak kullanılması ve benzin ve dizelden daha çevre dostu olarak kabul edilmesi nedeniyle arzı son yıllarda dünya çapında önemli ölçüde arttı.
Brezilya’da metanol kullanımına ilişkin sıkı yasalar mevcut ve taşınması ve depolanması için kayıt zorunluluğu bulunuyor.
Dr. Hovda, “İnsanlar daha çok para kazanmak için içeceklere metanol karıştırıyor, çünkü metanol alkolle -ki bu da sıradan bir etanoldür- çok iyi karışıyor” diyor.
“Su veya benzeri bir maddeyi sıradan alkolle karıştırıp masanın üzerinde bırakırsanız, maddeler ayrışır ve bunu görebilirsiniz. Metanolde ise ayrışmayı göremezsiniz.
“Kokusunun normal alkolden hiçbir farkı yok. Tadı yok. Rengi yok.
“Başka bir deyişle, bunu içen herhangi biri tarafından tespit edilmesi çok zordur.”
Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve kontrol edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.
