Hırvatistan’da okul müfredatında “Anti-Faşizm” dersi yer alıyor. Faşizme karşı mücadelesiyle tarihe geçen Hırvatistan, bugün aynı ideolojiye karşı genç kuşakları bilinçlendirmeye çalışıyor. Okul müfredatında “Anti-Faşizm” dersi zorunlu olsa da, dersin sınıflarda işlenişi tartışmalı. Tarihçiler, faşizmin mirasının gençlere aktarılmasında ciddi eksiklikler olduğunu söylüyor.
Sırp Novosti gazetesinde yayımlanan “Anti-faşizmin hayaleti” başlıklı haberde gündeme taşındı. Avrupa genelinde yeniden yükselişe geçen ırkçılığın bölgede de etkili olduğuna dikkat çekilirken, ülkede bu dersin zorunlu olduğu vurgulandı. Ancak tarihçi Miljenko Hajdarović, uygulamadaki çelişkiye dikkat çekti.
ÖĞRETMENLERİN İNSİYATİFİNDE
Tarihçi Hajdarović, faşizm karşıtlığının müfredata resmi olarak dahil edilmesine rağmen sınıflarda işlenme biçiminin öğretmenlerin bireysel tercihine bağlı olduğunu belirtti. “Anti-Faşist Zagreb” araştırmasının da yazarı olan Hajdarović, bu projeyle başkentteki gençlere ve öğretmenlere anti-faşist direnişin mirasını aktarmayı amaçladıklarını söyledi. Projede müfredatta anti-faşizmin nasıl yer aldığı, sınıflarda nasıl ele alınmadığı ve toplumun bu değerlere nasıl yaklaşabileceği incelendi.
PARTİZANLAR HAKKINDA FARKLI YAKLAŞIMLAR
Hajdarović, müfredatta değerlerin çoğu zaman net tanımlar olmadan aktarıldığını ifade etti. Anti-faşizmin sistematik olarak işlenmediğini belirten tarihçi, öğrencilerin farklı okullardan çelişkili görüşlerle mezun olabildiğine dikkat çekti. “Bir okuldan öğrenciler partizanların özgürlük mücadelesinin sembolleri olduklarını bilerek mezun olurken, başka bir okulda aynı partizanların ‘1945’in kan emicileri’ olarak tanıtılmaları mümkün” dedi.
NEO-FAŞİZM GÖRMEZDEN GELİNİYOR
Hajdarović’e göre neo-faşizm ya da neo-Ustaşaizm olgusu eğitim sisteminde tamamen göz ardı ediliyor. Ustaşa hareketi 1929-1945 yılları arasında faaliyet göstermiş ve birçok ölümden sorumlu tutulmuştu. Tarihçi, ders kitaplarının mevcut düzeninin geçmiş politikaları meşrulaştırma aracı haline geldiğini vurguladı.
SORGULAYAN KİTAP YASAKLANDI
Tarihçi, Hırvatistan’ın yakın tarihindeki tartışmalı başlıkların eğitimde ele alınmadığını belirterek, “Franjo Tuđman’ın rolü, Hırvatların Bosna-Hersek savaşındaki sorumluluğu veya din değiştirme suçu sorgulanmıyor” dedi. Dogmatik yapıdan küçük sapmaların bile engellendiğini hatırlatan Hajdarović, liselerde kullanılan bir ders kitabının bu nedenle yasaklandığını söyledi.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: SOKAKLARIN YÜZLERİ
Hajdarović’in yürüttüğü projede iki başlık öne çıkıyor. İlki unutulmuş kahramanları ve yerel direniş hikayelerini gündeme taşırken, “Sokağın Yüzleri” başlıklı ikinci bölüm Zagreb’in sokak isimleri üzerinden tarihi sorgulamaya dayalı bir öğrenme modeli öneriyor.
PROJE RESMEN BAŞLADI
“Antifaşist Zagreb” projesi, Eylül 2024’te hayata geçirildi. Çalışma, Documenta – Geçmişle Yüzleşme Merkezi’nin öncülüğünde, Zagreb Şehir Müzesi ve Hırvatistan Antifaşist Birliği işbirliğiyle, Zagreb Belediyesi’nin desteğiyle yürütülüyor.
