“`html
T24 Dış Haberler
İran ile İsrail arasındaki gerginlik, 7 Ekim 2023 tarihinden itibaren hem doğrudan hem de dolaylı saldırılarla devam ediyor. 13 Haziran sabahında İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yaptığı ani saldırı ise durumu daha da alevlendirdi.
Karşılıklı saldırılar, bu iki ülkede uzun zamandır süregelen çatışmanın Orta Doğu’nun en büyük askerî güçlerinin katıldığı bir savaşa dönüşebileceği korkularını artırıyor.
7 Ekim’den bu yana, İsrail ile İran zaman zaman hava saldırıları gerçekleştirdi. Ancak, Tahran ve Tel Aviv arasındaki çatışma köklü bir geçmişe sahip.
İşte Tahran ve Tel Aviv arasındaki ilişkilerin yakın tarihi…
2019 – İran’ın Müttefiklerine Yönelik Saldırılar
İsrail, İran’ın Orta Doğu’daki müttefiklerine gelişmiş silahlar sağlamasını engellemek amacıyla Suriye, Lübnan ve Irak’ta çeşitli operasyonlar düzenledi.
Bu dönemde, İran’ı Irak ve Suriye üzerinden, Hizbullah’a silah tedarik hattı kurmaya çalışmakla suçladı. Ayrıca, Doğu Akdeniz ve Kızıldeniz’de İran’a ait petrol ve silah taşıyan gemilere saldırılar düzenledi.
2020 – Hedefte İran Bilim İnsanı
Kasım 2020’de, İsrail tarafından uzaktan kumandalı bir makineli tüfekle İran’ın önde gelen nükleer bilimcisi Muhsin Fahrizade suikast sonucu hayatını kaybetti.
Fahrizade, 27 Kasım’da Tahran yakınlarındaki Abserd’de düzenlenen pusu sırasında, korumalarıyla birlikte ilerliyordu.
2021 – Denizler Üzerinde Çatışmalar
İran ve İsrail, giderek denizlerde karşılıklı saldırılara yönelmeye başladı. Mart ayında İsrail, Umman sularında bir İran kargo gemisine saldırdı.
Aynı yılın Nisan ayında, bir İran savaş gemisi Kızıldeniz’de İsrail’in yaptığı mayın saldırısıyla hasar gördü.
2022 – Suikastlar ve Ölüm Olayları
Mayıs 2022’de, motosikletli suikastçilerin İran Devrim Muhafızları’ndan Albay Seyid Hudayi‘yi öldürmesi, İsrail’in suikastlar konusundaki müdahalesini ortaya koydu.
Ayrıca, askeri bir alanda çalışan Eyüb Entezari ve jeolog Kamran Ahamoley de gizemli bir şekilde hayatını kaybetti. İran, bu ölümleri İsrail’e atfetti, ancak İsrail yorum yapmayı tercih etti.
2023 – 7 Ekim Saldırıları ve Hava İdareleri
Hamas’ın liderliğindeki operasyondan sonra, 7 Ekim 2023’te büyük bir savaşı tetikleyen olaylar yaşandı. Bu tarihten sonra, İsrail, Gazze’ye yönelik yoğun saldırılara başladı. Ayrıca, Lübnan’daki Hizbullah ve Yemen’deki Husiler de İsrail’e karşı saldırıda bulundu.
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, bu saldırılarda İran’ın bir rolü olduğunu reddetti. Ancak Hamas liderleri, destek için İran’a döndüklerini belirttiler ve bu durum belgelerle kanıtlandı.
Aralık ayında İran, Suriye’de bir füze saldırısında üst düzey bir subayı öldürmekle İsrail’i suçladı.
2024 – Saldırılar ve Misillemeler
Şam’a Yönelik Hava Saldırısı
2024 yılının Nisan ayında, İsrail, Şam’daki İran Büyükelçiliği’ne düzenlediği bir hava saldırısında üç İranlı komutanı etkisiz hale getirdi. İlerleyen günlerde, İran da İsrail’e 300’den fazla insansız hava aracı ve füze fırlattı, ancak çoğu “Demir Kubbe” sistemi tarafından durduruldu.
İsmail Haniye Suikasti
Temmuz ayında, Hamas’ın lideri İsmail Haniye, Tahran’da Devrim Muhafızları tarafından işletilen bir tesiste gerçekleştirilen patlamada yaşamını yitirdi. İsrail, cinayetle ilgili sorumluluğunu kabul etti.
Elektronik Saldırılar
Eylül ayında, İran’ın Lübnan Büyükelçisi Mojtaba Amini, Hizbullah üyelerine yönelik gerçekleştiren büyük bir elektronik saldırıda yaralandı. Benzer saldırılar, hemen ardından birçok kayba yol açtı ve İsrail bu operasyonların arkasında olduğunu belirtti.
Hizbullah Liderinin Ölümü
İsrail, Eylül ayında Beyrut yakınlarında meydana gelen hava saldırısında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah‘ı öldürdü.
İran, İsrail’e Misilleme Yaptı
İran, Ekim ayında İsrail’le olan mevcut çatışmalar sebebiyle İsrail’e yaklaşık 180 balistik füze fırlattı. Ancak çoğu, İsrail’in savunma sistemleri tarafından etkisiz hale getirildi.
İsrail, İran Hava Savunmasını Hedef Aldı
İsrail, Ekim ayı sonunda İran’a düzenlediği hava saldırılarıyla kritik altyapı ve hava savunma sistemlerini imha etti. İran ve Israilli yetkililer, bu saldırılarda hedef alınan sistemlerin, İran’ın nükleer programı açısından önemli olduğunu açıkladı.
2025 – Nükleer Programın Tehdidi
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’a İran’ın nükleer tesislerini vurmayı tavsiye etti; bu konu, Trump yönetimi içinde tartışıldı. Ancak Nisan ayında Trump, diplomasi yolunu seçmeye karar verdi.
İran, yönetiminin uranyum zenginleştirmeyi durdurma talebini reddetti. 12 Haziran’da Trump, İsrail’in İran’ı hedef almasının görüşmeleri sekteye uğratacağını öne sürdü. Ardından, 13 Haziran’da İsrail, İran’ın nükleer tesislerine “Yükselen Aslan” operasyonunu başlattı. Bu operasyon sırasında birçok askeri tesis ve üst düzey Devrim Muhafızları’ndan kişiler etkisiz hale getirildi.
İran, bunun ardından İsrail’e yüzlerce balistik füzeyle karşılık verdi.
“`
